In tegenstelling tot de overige Nederlandse waddeneilanden heeft Vlieland het dorp aan de oostzijde van het eiland en de uitgestrekte natuur aan de westzijde. Het enige dorp op het eiland is Oost-Vlieland, de oudste vermelding dateert uit 1245. Een tweede dorp, genaamd West-Vlieland verdween in 1736 in zee. Vanaf het laatste kwart van de 16e eeuw beleefde het eiland een bloeiperiode die zou duren tot het begin van de 19e eeuw. Het profiteerde van zijn gunstige ligging aan de beschutte rede, die steeds intensiever werd gebruikt door het toenemende scheepvaartverkeer naar de koloniën van de Republiek.

Anders dan op de overige eilanden ontbreekt op Vlieland de Landbouw, het ontbreekt aan geschikte landbouwgrond. Het maritieme bedrijf was met enige kustvisserij eeuwen lang de hoofdbron van bestaan. Na de opening van ‘Het Noordzeekanaal’ in 1876 en de opkomst van de stoomvaart veranderde dat. Na een diepe crisis verschoof sinds de jaren ’20 het accent naar waar het nu ligt: het toerisme.

De grootste vijand van het eiland was het zand, dat met name s’winters het dorp binnen stoof. Rond de eeuwwisseling werd de situatie onhoudbaar. Het beheer werd in 1908 een taak van Staatsbosbeheer. De bedoeling was het stuivende zand op het boomloze eiland vast te leggen. Vanaf 1903 werden de eerste bomen geplant in de ‘Westerbosschen’, het huidige bomenland. Uiteindelijk heeft de aanplant geresulteerd in de brede bosgordel zoals we het nu kennen. Tot op de dag van vandaag is nagenoeg alle grond buiten de bebouwde kom in eigendom van Staatsbosbeheer.

Het Waddengebied is uniek in de wereld. In 2009 is ‘De Waddenzee’ tot de vermaarde lijst van het Unesco Werelderfgoed toegevoegd. Werelderfgoed is cultureel en natuurlijk erfgoed dat wordt beschouwd als onvervangbaar, uniek en eigendom van de hele wereld. In dat gebied liggen ook de waddeneilanden.

Vlieland is één van de kleinste Nederlandse waddeneilanden en wordt ook wel ‘De parel van de Waddenzee’ en ‘Het eiland van rust en ruimte’ genoemd. Het eiland heeft 1160 inwoners en de capaciteit om ongeveer 7000 gasten te ontvangen. Het eiland is mooi door haar eenvoud. Er is één dorp, één gebied met ‘recreatiewoningen’ en één jachthaven. Alle voorzieningen zijn op loopafstand en er rijden weinig auto’s, Vlieland is namelijk autoluw. Alleen permanente inwoners mogen een auto meenemen naar het eiland.

Inwoners en gasten waarderen Vlieland vanwege het kleinschalige karakter en de overweldigende natuur met strand, bossen en duinen. In een steeds drukker wordende wereld is het één van de weinige plaatsen waar de rust is gebleven en dat maakt het uniek. Dit aspect maakt het eiland voor velen de ideale woonomgeving of de favoriete vakantiebestemming.

De voornaamste bron van inkomsten is toerisme. Zomers is het een korte tijd op een gezellige manier druk als er meer gasten naar het eiland komen. Vlieland heeft geen grootschalige toeristische attracties.

Zoals u ons eiland nu kent, zo zal het er in grote lijnen over 15 tot 20 jaren nog steeds uitzien. Het beleid van de Gemeente Vlieland is er op gericht om het huidige inwonertal en de toeristische beddencapaciteit te handhaven. Vlieland is opgedeeld in drie zones: de oostelijke zone met daarin het dorp, het zomerhuizenterrein, een bescheiden bedrijventerrein, een jachthaven en een kampeerterrein in de duinen. Een middenzone met beperkt recreatief medegebruik, hierin liggen een natuurcamping en een restaurant. En de westelijke zone waar de nadruk geheel ligt op de natuurwaarden. In deze westelijke zone ligt ook de Vliehors, welke buiten de zomermaanden wordt gebruikt voor militaire vliegoefeningen. De natuurgebieden in alle drie zones vallen onder de Natura 2000. Ingrijpende veranderingen hoeft u dus niet te verwachten. Vlieland zal haar unieke karakter behouden.

De structuurvisie kent nog één uitbreidingsmogelijkheid nabij de camping. Verder zijn er slechts minimale tot geen mogelijkheden. Deze informatie is van belang omdat het direct van invloed kan zijn op vraag en aanbod en daarmee de prijs.

Het eiland heeft een hechte sociale gemeenschap van 1160 permanente inwoners. De eilanders zijn ‘open’ mensen die gesteld zijn op hun vrijheid. Er is een mentaliteit van ‘leven en laten leven’ waarbij men elkaar graag helpt. Het is echt een dorp met een bakker en een slager. Mensen komen bij elkaar op de koffie, groeten elkaar vriendelijk en maken graag een praatje.

Vlielanders houden van gezelligheid wat zich uit in een rijk verenigingsleven en tradities zoals het ‘zonschieten’ op Koninginnedag en het ‘opkleden’ op 5 december. Er zijn zeker twintig verenigingen, van speeltuin-, toneel-, sport -, muziek-, tennis-, en biljartvereniging tot begrafenisvereniging. Het is gebaseerd op initiatief en de inzet van de eilanders.

Mensen die op Vlieland komen wonen worden over het algemeen gemakkelijk in de gemeenschap opgenomen. Uiteraard moet u er zelf wel voor openstaan. Door het grote aantal clubs en verenigingen komt u met veel mensen in contact en zult u zich snel thuis voelen op Vlieland.